درمان ریشه دندان از طریق ابزارهایی به اسم “فایل آندو” انجام میشود. این ابزارها کانال ریشه دندان را تمیز کرده و آن را شکل دهند. انواع مختلفی از این فایلها وجود دارد که برای انجام کارهای مختلف در این شیوه درمان استفاده میشوند. جنس فایلهای آندو از فولاد ضد زنگ یا نیتی نولیم است. در ادامه با این ابزارها بیشتر آشنا میشویم.
نقش فایلهای عصب کشی در درمان ریشه
در برخی موارد همراه با آسیب دیدن و پوسیدگی دندان، بافت کانال ریشه دچار عفونت شده یا ملتهب میشود. در این شرایط پزشک برای درمان این بافت را از بین برده و کانال را برای جلوگیری از عفونت مجدد پر میکنند. در این وضعیت از فایلهای خاصی برای تراشیدن بافت و عصب آسیب دیده در کانال ریشه استفاده میشود، سپس با استفاده از فایل مناسب، کانال شکل داده و تمیز میشود.
انواع فایل های عصب کشی بر اساس عملکرد
فایلهای عصب کشی، در ابعاد و اشکال مختلفی تولید شده و بسته به کاربرد متفاوتاند. البته شیوه استفاده از فایلها با توجه به روش درمان و نوع درمان متخصص اندودنتیست ممکن است متفاوت باشد. همچنین با پیشرفت علم و گذر زمان، فایلهای متنوعی تولید و عرضه میشود. اما بهطور کلی این ابزار به دو گروه دستی و روتاری تقسیم میشوند. که در ادامه با آنها بیشتر آشنا میشویم.
پزشک برای پاکسازی و شکل دادن کانال ریشه دندان از فایلهای دستی استفاده میکند. این فایلها با حرکات دقیق و کنترل شده دست پزشک، در مراحل اولیه درمان ریشه بکار میروند، زیرا بیشتری در انجام کارهای ظریف و دقیق دارند.
فایلهای روتاری یک نوع دیگر از ابزارهای استفاده شده توسط دندانپزشکان هستند. این ابزارها به وسیله یک دستگاه هندپیس دوار حرکت میکنند و با سرعت و قدرتی که دارند، قادرند به سرعت کانال ریشه را پاکسازی و شکل دهند.
◁◁ مطلب پیشنهادی: ست اندو دندانپزشکی
انتخاب فایل عصب کشی مناسب
امروزه، دندانپزشکان از هر دو نوع فایل روتاری و دستی برای درمان ریشه دندان استفاده میکنند، اما به دلیل سرعت و کارایی بالاتر، فایلهای روتاری محبوبترند. با این حال، انتخاب نوع فایل مناسب بستگی به شیوه کار و تجربه دندانپزشک، نوع دندان و پیچیدگی کانال ریشه دارد. به عنوان مثال، در صورتی که کانال ریشه دندان خمیده است، فایلهای دستی ممکن است مناسبتر باشند.
آناتومی کانال ریشه
کانال ریشه در هسته دندان و زیر عاج قرار گرفته است و تا نوک ریشه امتداد مییابد. در این مسیر ممکن است انشعاباتی داشته باشد و نتیجه این پیچیدگی آن است که برای دسترسی و تخلیه قسمت ملتهب و عفونی از فایلهای مختلف استفاده شود.
میزان انحنا و تحدب کانال
همانطور که گفته شد، شیب و انحناهای کانال ریشه نیز نقش مهمی در انتخاب نوع فایل عصب کشی دارند. این کانالها، محفظههای باریکی در داخل دندان هستند که حاوی عصب و بافت pulpal میباشند و از نظر شکل، اندازه و انحنا متنوع هستند. درک این تنوع برای دندانپزشکان بسیار حیاتی است، تا بتوانند در طول درمان ریشه، فایلهای عصب کشی مناسب را برای تمیز کردن و شکل دادن به کانالها به صورت موثر انتخاب کنند.
مراحل درمان ریشه
انتخاب فایل های عصب کشی مناسب برای هر مرحله از درمان ریشه ضروری است. این مراحل شامل موارد زیر است.
- آماده سازی: در این مرحله، هدف از بین بردن بافت عفونی یا ملتهب از داخل کانال ریشه است.
- شکل دهی: در این مرحله، کانال ریشه به شکل و اندازه نهایی خود درآورده می شود.
- تمیز کردن و ضدعفونی: در طول تمام مراحل درمان ریشه، کانال ریشه باید به طور کامل تمیز و ضدعفونی شود.
استفاده از فایل های عصب کشی
استفاده از فایلهای عصب کشی، نیازمند تجربه و مهارت زیادی است و در صورتی که پزشک تبحر لازم را نداشته باشد، ممکن است به بافت سالم دندان آسیب برسد. در ادامه به بررسی اصول اولیه استفاده از فایل میپردازیم.
اصول اولیه استفاده از فایل
- در ابتدا پزشک باید با استفاده از دستگاههای رادیوگرافی یا دستگاههای الکترونیکی، طول کانال ریشه را تعیین کند.
- برای استفاده از فایل باید فشار و سرعت مناسبی به کار گرفته شود؛ زیرا فشار زیاد ممکن است منجر به شکستن ابزار و فشار کم برای تمیز کردن کانال ناکافی باشد.
- حرکات فایل باید با توجه به انحنای کانال و شکل آن باشد.
- پس از اتمام شکل دهی و تخلیه کانال، باید مراحل ضدعفونی، شست و شو و پر شدن طی شود.
تکنیک های به کارگیری فایل های دستی
برای استفاده از فایلهای دستی، تکنیکهای موثری وجود دارد که در زیر به آنها پرداخته میشود:
- تکنیک گیتس-گلیدن: این تکنیک شامل حرکات کششی و چرخشی ملایم فایل در داخل کانال ریشه است.
- تکنیک step-back: این تکنیک شامل استفاده از فایلهای با اندازههای متوالی برای شکل دهی تدریجی کانال ریشه است.
- تکنیک watch-winding: این تکنیک شامل حرکات چرخشی مداوم فایل در داخل کانال ریشه است.
تکنیک های به کارگیری فایل های روتاری
- تکنیک crown-down: در این تکنیک، فایل از تاج دندان وارد کانال ریشه می شود و به تدریج به سمت پایین هدایت می شود تا به انتهای کانال برسد.
- تکنیک step-back: این تکنیک مشابه تکنیک مورد استفاده برای فایل های دستی است و شامل استفاده از فایل های با اندازه های متوالی برای شکل دهی تدریجی کانال ریشه است.
- تکنیک balance-force: این تکنیک شامل اعمال فشار ملایم و ثابت بر روی فایل در حین چرخش آن در داخل کانال ریشه است.
نگهداری و استریل سازی فایل های عصب کشی
مراقبت از فایلهای عصبکشی در دندانپزشکی از اهمیت بسزایی برخوردار است. نگهداری و تمیزکاری منظم این فایلها باعث حفظ بهداشت دهان و دندان میشود و از آلودگی آنها جلوگیری میکند. تعمیر و نگهداری صحیح فایلها، عمر و کارایی آنها را افزایش داده و استریلسازی منظم قبل از هر استفاده، از ریسک عفونت و انتقال بیماریها جلوگیری میکند. این تدابیر ساده اما حیاتی، به پزشکان دندانپزشکی اطمینان میدهد که مراقبت از بیمارانشان را با کیفیت و امانت انجام دادهاند. از مهمترین نکاتی که در این زمینه باید رعایت شود میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- نگهداری و تمیزکاری: فایلها را در جاهای محافظتشده نگهداری کنید تا از آلودگی جلوگیری شود.
- فایلهای سالم: از فایلهای سالم استفاده کنید و اگر فایلی آسیب است، آن را دور بیاندازید.
- تعمیرات و نگهداری: فایلهای روتاری را مطابق دستورالعمل تولید کننده تعمیر و نگهداری کنید.
- استریلسازی: قبل از هر بار استفاده، فایلها را استریل کنید. از روشهای استریلسازی مناسب استفاده کنید و فایلهای استریل شده را بهطور صحیح نگهداری کنید.