گلاس آینومر

فرمولاسیون گلاس آینومر یا GIC برای اولین بار توسط ویلسون و کنت در سال 1972 ارائه شد و از آن زمان به‌تدریج برای بهبود خواص و گسترش کاربردهایش تکامل یافته است. از این ماده برای سمان کردن پروتزهای دندانی ثابت (FDPs)، باندها و براکت‌های ارتودنسی و به‌عنوان لاینر یا پایه، ماده تشکیل دهنده هسته، برای ترمیم ضایعات پوسیدگی و غیرپوسیدگی، به‌عنوان سیلانت حفره‌ای و فیشور استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم به‌طور اختصاصی به توضیحاتی درباره این ترکیب مهم دنیای دندانپزشکی بپردازیم. از شما دعوت می‌کنیم با ما همراه باشید.

گلاس آینومر چیست؟

گلاس آینومر یک نوع ماده ترمیمی است که برای پر کردن دندان‌های پوسیده، ترمیم دندان‌های حساس و همچنین تعویض فلزات دندانی استفاده می‌شود. این ماده از ترکیبات اسید پلی‌اکریلیک و فلوراید سدیم تشکیل شده است و به‌دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدتسکین درد، در حوزه دندانپزشکی بسیار محبوب است. همچنین GIC به‌دلیل قیمت اقتصادی و سادگی استفاده، برای ترمیم دندان‌های کودکان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مزایای استفاده ازگلاس آینومر

گلاس آینومرها در بین مواد دندانپزشکی منحصربه‌فرد هستند چون نه تنها فلوراید آزاد می‌کنند بلکه از نظر فیزیکی و شیمیایی بدون نیاز به اچ و پرایم به ساختار دندان پیوند می‌خورند. بااین‌حال، انواع اصلاح نشده این ماده، شکننده هستند و زود ساییده می‌شوند. آن‌ها برای ترمیم‌های کلاس I اندیکاسیون دارند اما برای ترمیم‌های کلاس II دندان‌های شیری ایده‌آل نیستند.

این مواد به‌دلیل قرارگیری آسان و انطباق حاشیه‌ای بهتر به‌طور گسترده در ترمیم دندان‌های اطفال استفاده و ترمیم دندان‌های دائمی در نواحی کم استرس مانند ضایعات کلاس III و کلاس V استفاده می‌شوند. همچنین، به‌دلیل آزاد شدن فلوراید از دندان در برابر پوسیدگی‌های بعدی محافظت به‌عمل می‌آورند.

سمان‌های گلاس آینومر سنتی مات بودند اما انواع جدیدتر تطابق زیبایی بسیار بهتری با عاج و مینا پیدا کرده‌اند. سایر مزایای این ترکیبات فوق‌العاده، عبارتند از:

• پیوند شیمیایی به ساختار دندان
• پیشگیری از پوسیدگی دندان
• سازگاری حرارتی با ساختار دندان
• پاسخ خفیف پالپ
• مواد همرنگ دندان

معایب گلاس آینومر

GSI نیز مانند سایر مواد، علاوه بر مزایا دارای معایبی نیز هست که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خواص مکانیکی ضعیف مانند مقاومت فشاری و سایشی کم و شکنندگی، استفاده از آن را محدود به مناطق دارای تنش کم می‌کند.
• ضعف در زیبایی‌شناسی به‌دلیل عدم شفافیت
• حساس به رطوبت

دوام و ماندگاری گلاس آینومر

طول عمر ترمیم‌های سمان GIC تحت تأثیر نیروهای اکلوزال، تخلخل در سمان‌گیر، خشک شدن یا جذب آب در طول گیرش اولیه و استفاده از سمان مخلوط پس از از بین رفتن براقیت است. علاوه‌براین، ذرات GIC بزرگتر میزان سایش را کاهش می‌دهند.

کاربرد گلاس آینومر در دندانپزشکی

سمان GIC برای سایش و فرسایش حفره‌ها، ترمیم دندان‌های شیری، ترمیم ضایعات پوسیدگی کلاس III و کلاس V و ترمیم تونل استفاده می‌شود و همچنین می‌تواند با کامپوزیت رزین در تکنیک روکش دندان نیز ترکیب شود. گلاس آینومر در دندانپزشکی برای ترمیم و بازسازی دندان‌های مختلف، پر کردن فضاهای خالی در دندان‌ها، تعویض پروتزهای دندانی، ترمیمات سطحی و عمیق و در برخی حالات خاص استفاده می‌شود. این ماده دارای کاربردها و مزایایی مانند قابلیت چسبندگی و تراکم در محل نصب، مقاومت به فشار، سایش و خوردگی، قابلیت ترمیم و بازسازی دندان‌های مختلف، قابلیت پر کردن فضاهای خالی در دندان‌ها و قابلیت استفاده در پروتزهای دندانی است.

انواع گلاس آینومر در دندانپزشکی

 GIC بر اساس کاربرد به‌صورت زیر طبقه بندی می‌شود:

• نوع I – سمان لوتینگ که برای تاج‌ها و بریج‌ها استفاده می‌شود.
• نوع II – سمان ترمیمی که برای ترمیم زیبایی استفاده می‌شود.
• نوع III – به‌عنوان آستر و پایه لاینینگ در پر کردن منافذ دندان استفاده می‌شود.
• نوع IV – به‌عنوان سیلانت حفره‌ای و فیشور استفاده می‌شود.
• نوع V – برای سمان ارتودنسی استفاده می‌شود.
• نوع VI – برای ایجاد هسته در دندان‌های به‌شدت پوسیده استفاده می‌شود.
• نوع VII – نوری، آزادکننده فلوراید
• نوع VIII – برای درمان ترمیمی اتروماتیک (ART)
• نوع IX – برای ترمیم دندان‌های کودکان و سالمندان استفاده می‌شود.

طبقه بندی دیگر GIC به‌صورت زیر است:

نسل اول: این ماده به این دلیل ساخته شد که سمان سیلیکات عملکرد بالینی ضعیفی از خود نشان می‌داد. برای غلبه بر این مشکل، نسبت آلومینا به سیلیس افزایش یافت. اولین گلاس آینومر توسعه یافته، معروف به ASPA I (اسید پلی‌اکریلیک آلومینوسیلیکات)، دارای حالت کند، حساس به رطوبت و زیبایی کم بود که در نتیجه کاربرد بالینی محدودی داشت.

نسل دوم: در این نوع سمان، پلی‌اسید به پودر اضافه و با مخلوط کردن پودر با آب یا محلول اسید تارتاریک چسبندگی بیشتری ایجاد شد. این GIC به سمان سخت‌کننده آب معروف است. مزایای اصلی گلاس آینومر نسل دوم افزایش ماندگاری، کاهش ویسکوزیته اولیه و بهبود استحکام است.

سمان تقویت شده: برای گسترش دامنه کاربردهای این ماده، تلاش‌هایی برای بهبود قدرت GIC با روش‌های زیر انجام شد:

• استفاده از بلورهای تقویت‌کننده مانند اکسید آلومینیوم، اکسید تیتانیوم و اکسید زیرکونیوم استحکام را بهبود بخشید.
• افزودن الیاف آلومینا، الیاف شیشه، الیاف سیلیس و فیبر کربن به پودر گلاس آینومر، استحکام خمشی را افزایش داد.
• مخلوط پودر آمالگام و GIC که معمولاً به‌عنوان «مخلوط معجزه‌آسا» شناخته می‌شود.
• تف جوشی پودرهای فلز و گلاس که به دستیابی به پیوند قوی کمک می‌کند.
• سمان گلاس آینومر معمولی بسیار ویسکوز
• سمان GIC اصلاح شده با رزین
• سمان GIC اصلاح شده با اسید آمینه
• GIC اصلاح شده با پودر نقره برای بهبود خواص مکانیکی و نفوذ در حفره‌های کلاس I در دندان‌های مولر
• مخلوط سرمت از پخت آلیاژ ریز نقره با ذرات گلاس در دما و فشار بالا

کاربرد سمان گلاس آینومر

سمان گلاس آینومر (GIC) یک ماده ترمیمی خودچسب و از نظر شیمیایی حاوی ترکیبی از پودر شیشه فلوروآلومینوسیلیکات و مایع پلی‌اکریلیک اسید است. این ماده همه‌کاره، طیف وسیعی از کاربردها در دندانپزشکی ترمیمی و اطفال را دربرمی‌گیرد و از اثرات ضدپوسیدگی قوی برخوردار است.

این ترکیب، به‌طورکلی به‌عنوان یک سیستم پودر – مایع که به‌صورت دستی مخلوط می‌شود، به فروش می‌رسد. پودر عمدتاً شامل فلوئوروآلومینوسیلیکات و مایع شامل اسید پلی‌اکریلیک است. پلی‌اکریلیک اسید با کربوکسیلیک اسید، مالئیک، تارتاریک و ایتاکنیک اسید کوپلیمریزه می‌شود تا ویسکوزیته را تنظیم و محصول نهایی را تثبیت کند. مایع رفتار تیکسوتروپیک از خود نشان می‌دهد و غلظت آن را می‌توان با تکان دادن یا گرم کردن بطری معکوس کرد.

سمان گلاس آینومر (GIC) به عاج آسیب‌دیده می‌چسبد و میزان برداشتن دندان مورد نیاز برای ترمیم دندان را به حداقل می‌رساند. این ماده می‌تواند به تنهایی به‌عنوان یک ماده ترمیمی یا پایه‌ای برای روکش رزین کامپوزیت در جایی که ساختار دندان باقیمانده بدون تکیه‌گاه است و برای حفظ یکپارچگی ساختاری خود به کامپوزیت باند شده نیاز دارد، استفاده شوداین ترکیب به دلایل زیر برای درمان ضایعه پوسیدگی فعال به‌کار برده می‌شود:

• عدم تاثیر بر یکپارچگی ترمیم چون تنش انقباضی پلیمریزاسیون مرتبط با رزین‌های کامپوزیت وجود ندارد.
• چسبیدن به عاج آسیب‌دیده و عفونی
• آزادسازی یون‌های فلوراید با حدود 1 درصد (بالاتر از 5000 قسمت در میلیون) که به‌طور موثر باکتری‌های اسیدی را که هنوز در محیط بیرونی پوسیدگی وجود دارند، از بین می‌برد.
• محافظت از حاشیه‌های ترمیم در برابر پوسیدگی‌های مکرر
• آزاد شدن فلوراید از سمان‌ها عاج را سخت و مقاوم می‌کند.

نحوه استفاده از گلاس آینومر

سمان‌های GIC پایه‌هایی با مقاومت بالا هستند که عمدتاً به‌عنوان پایه یا ماده پرکننده کلاس V استفاده می‌شوند. برای استفاده از این ماده باید به ترتیب زیر عمل کنید:

• حفره آماده شده را مرطوب کنید.
• قبل از مخلوط کردن سمان، با استفاده از یک گلوله پنبه‌ای مرطوب، ناحیه‌ای را که سمان روی آن اعمال می شود، مرطوب کنید.
• سمان را مخلوط کنید.
• پودر را با دقت و به آرامی تکان دهید تا مطمئن شوید که محتویات به‌طور مساوی در بطری توزیع شده است، بدون این‌که هوای زیادی به مخلوط وارد شود.
• با استفاده از قاشق اندازه‌گیری همراه، دقیقا یک سطح پودر را اندازه بگیرید و آن را روی پد همزن قرار دهید.
• مایع را با دقت تکان دهید و یک قطره بریزید.
• این دو ماده را به آرامی مخلوط کنید. مخلوط کردن باید حداکثر 15 ثانیه طول بکشد.
• با استفاده از یک اپلیکاتور هیدروکسید کلسیم، سمان را بردارید و با احتیاط آن را در حفره آماده شده قرار دهید و اجازه دهید روی سطح جریان یابد. سمان کافی برای رسیدن به ضخامت 0.5 میلی‌متر را روی حفره بگذارید.
• به مدت 20 ثانیه عملیات را ادامه دهید.
• سطح را بررسی کنید تا مطمئن شوید که تنظیم کامل شده است. هیچ تورفتگی نباید وجود داشته باشد. در صورت لزوم دوباره عملیات را انجام دهید.
• ضخامت کل سمان باید حدود 0.5 میلی‌متر باشد. در صورت نیاز به ضخامت بیشتر، سمان اضافی را می‌توان با افزایش 0.5 میلی‌متر دوباره عمل‌آوری کرد.

سمان مخلوط را می‌توان تا زمانی که سطح سمان مخلوط براق است اعمال کرد. در صورت کدر شدن سطح، ترکیب باید دور ریخته شود و سمان جدید مخلوط شود.

مکانیسم چسبندگی گلاس آینومر به دندان

GIC از نظر شیمیایی (یونی) به ساختار دندان (مینای دندان و عاج) متصل می‌شود. GIC بهتر از عاج به مینا باند می‌شود چون محتوای معدنی بالاتری دارد. مکانیسم چسبندگی GIC به ساختار معدنی دندان شامل واکنش کیلاسیون بین گروه‌های کربوکسیل پلی‌اکریلیک اسید و کلسیم در کریستال‌های هیدروکسی آپاتیت دندان است.

در مجموع، 2 مکانیسم برای توضیح آزادسازی فلوراید از GIC به محلول آبی پیشنهاد شده است. مکانیسم اول یک فرآیند کوتاه مدت شامل انحلال سریع فلوراید از سطح بیرونی به محلول است. مکانیسم دوم انتشار مداوم و تدریجی فلوراید در سمان است.

بخش عمده‌ای از ماتریس GIC نقش کلیدی در ظرفیت آزادسازی فلوراید ایفا می‌کند. آزادسازی فلوراید تحت تأثیر عوامل ذاتی مانند ترکیب ماتریکس، مکانیسم گیرش و محتوای فلوراید و عوامل بیرونی مانند pH بزاق، پلاک و تشکیل پلیکول، نسبت مایع به پودر، اختلاط، زمان، میزان سطح در معرض و آماده‌سازی صحیح است. پوشاندن سطح GIC با چسب یا عوامل محافظ سطح، باعث کاهش 1.4 تا 4 برابری آزاد شدن فلوراید می‌شود.

اهمیت بالینی گلاس آینومر

سمان گلاس آینومر به عاج دست‌ساز نیز معروف است چون عاج را از نظر مدول الاستیسیته، انعطاف‌پذیری، ضریب انبساط حرارتی و هدایت حرارتی شبیه‌سازی می‌کند. این ماده مهم دارای چسبندگی شیمیایی به ساختار دندان، سازگاری بیولوژیکی و خواص آزاد کنندگی فلوراید است که آن را به جایگزینی عالی برای عاج تبدیل می‌کند. بااین‌حال، استحکام کم، مقاومت کم در برابر سایش و ضعف زیبایی‌شناختی استفاده از آن را در سناریوهای بالینی مختلف تضعیف می‌کند. در مجموع، انتخاب GIC برای شرایط بالینی باید پس از سنجیدن محاسن و معایب موجود انجام شود.

ازسوی‌دیگر، GIC طیف کاربردی وسیعی دارد و به‌دلیل انعطاف‌پذیری، انقباض بسیار کم و سازگاری حرارتی با ساختار دندان، به‌عنوان لاینر در زیر مواد مختلف ترمیمی مانند کامپوزیت‌های دندانی (تکنیک ساندویچ) مورد استفاده قرار می‌گیرد. GICهای اصلاح شده با توجه به خاصیت باندینگ به سطوح عاج بدون برداشتن لایه اسمیر، سازگاری بیولوژیکی و آزادسازی فلوراید، مواد انتخابی خوبی در ترمیم دندان‌های پوسیده در بیماران در معرض خطر پوسیدگی هستند. همچنین، به‌دلیل سهولت در قرار دادن و ویژگی‌های snap set GICs light-cured ماده انتخابی برای ترمیم در کودکان نیز محسوب می‌شوند.

GIC ها به‌عنوان عوامل لوتینگ برای سمان کردن روکش‌های استیل ضدزنگ برای دندان‌های شیری، روکش‌های فلزی، پروتزهای دندانی ثابت برای دندان‌های دائمی، باندهای ارتودنسی و براکت‌ها بسیار موفق عمل می‌کنند. GIC اصلاح شده با رزین برای روکش تاج‌های زیرکونیا و آلومینا استفاده می‌شود. همچنین، آن‌ها را می‌توان برای ترمیم عیوب در ساختار دندان قبل از آماده‌سازی تاج استفاده کرد تا قسمت‌های ضعیف شده دندان را تثبیت کند. گلاس آینومرها همراه با آمالگام و کامپوزیت به‌عنوان مواد تشکیل‌دهنده هسته مورد استفاده قرار می‌گیرند و به‌دلیل خاصیت چسبندگی شیمیایی به ساختار دندان ترجیح داده می‌شوند.

نکات مهم در خرید گلاس آینومر

برای خرید گلاس آینومر بهتر است به فروشگاه‌های معتبر و دارای مجوز فعالیت در زمینه دندانپزشکی مراجعه و نکات زیر را رعایت کنید:

• قبل از خرید، بهتر است با دندانپزشکان مجرب مشورت کنید تا شما را برای خرید نوع و برند مناسب GIC راهنمایی کنند.
• در هنگام خرید، به تاریخ انقضای محصول توجه و از خرید محصولات تاریخ گذشته خودداری کنید.
• بهتر است محصولاتی با کیفیت بالا و استاندارد را انتخاب کنید تا از نتایج بهتری بهره‌مند شوید.
• قیمت GIC نیز باید با قیمت بازار همخوانی داشته باشد و نباید از قیمت معمول بازار بیشتر باشد.

قیمت گلاس آینومر

عوامل موثر بر قیمت گلاس آینومر شامل موارد زیر است:

• برند و مارک محصول
• سطح کیفیت و استاندارد محصول
• تعداد و حجم محصول در بسته‌بندی
• محل تولید و توزیع محصول
• شرایط بازار و رقابت در زمینه فروش

با توجه به موارد بالا، قیمت گلاس آینومر در سال 1402 از 300 هزار تومان الی 3 میلیون و 500 هزار تومان متغیر است.

سخن پایانی

در این مقاله درباره گلاس آینومر و کاربردها، مزایا، معایب، نحوه استفاده، اهمیت بالینی، دوام و ماندگاری، نکات مهم در خرید و قیمت آن صحبت کردیم. شما چه تجربه‌ای در زمینه استفاده از برندهای مختلف GIC دارید؟ با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

گلاس آینومر بهتر است یا پرکننده‌های کامپوزیتی؟

بسته به نیاز شما و تشخیص دندانپزشک، این مورد متفاوت است. GIC معمولا برای ترمیم‌های سطحی و پرکننده‌های کامپوزیتی برای ترمیم در سطح ریشه مناسب هستند.

بزرگترین مزیت سمان گلاس آینومر نسبت به کامپوزیت چیست؟

این مواد چندین مزیت متمایز نسبت به کامپوزیت‌ها دارند. یکی از بزرگترین مزیت‌هایشان انتشار فلوراید در محیط اطراف دندان است. آزاد شدن فلوراید پوسیدگی عود کننده را مهار می‌کند.