امروزه بسیاری از افراد در سنین مختلف، با انواع مشکلات دندان مواجه بوده که اغلب به دلایل گوناگون، مانند خراب شدن دندان، پوسیدگی دندان، شکسته شدن دندان و غیره اتفاق می افتد. در شرایطی که این بیماری ها منجر به از دست دادن کامل دندان شده و امکان پر کردن آن وجود نداشته باشد، باید از روش های درمانی دیگری استفاده شده، تا نتیجه نهایی، ایجاد دندان جایگزین برای بیمار باشد. یکی از این روش ها، پروتز دندان است که به عنوان نوعی جانشین، برای دندان های از بین رفته کاربرد دارد. در این مطلب، شما را با مفهوم پروتز دندان، انواع مختلف آن، مزایای استفاده از پروتز و موارد دیگر در این زمینه آشنا خواهیم کرد.
پروتز دندان چیست؟
همان طور که گفته شد، پروتز دندان، یک روش درمانی در دندانپزشکی بوده و به عنوان یک دندان طبیعی کاربرد دارد. پروتز ها، شامل اجزای مختلفی مانند تاج دندان، پل، دندان مصنوعی، ایمپلنت دندان، روکش و غیره می باشند که هر کدام، انواع ثابت و متحرک دارند. از آن جایی که دندان ها در زیبایی افراد نقش مهم و موثری دارند، پروتز دندان نیز عاملی برای ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس و آرامش افراد می باشد. هم چنین در برخی موارد، پروتز دندان از تحلیل استخوان های فک نیز جلوگیری کرده و به محافظت از دندان عصب کشی شده نیز کمک خواهد کرد. به این ترتیب، با انجام پروتز دندان به شکل درست و اصولی، لبخندی زیبا به بیماران هدیه داده می شود.
مزایای پروتز دندان
به طور کلی، انجام پروتز دندان برای بیماران دارای مزایای فراوانی است که شامل موارد زیر می باشد:
- پروتز دندان، جایگزین مناسبی برای دندان از دست رفته بوده و از این طریق، به فرد برای داشتن لبخند زیبا تر کمک کرده و امکان جویدن و صحبت کردن آسان را نیز برای او فراهم می کند.
- پروتز دندان با استفاده از ایمپلنت ها و تکنیک های دیگر، دندان را به صورت مرتب با ردیف کامل و جذاب شکل داده و علاوه بر درمان دندان از بین رفته، ظاهر و وضعیت دندان های موجود را نیز بهبود بخشیده و منظم می کند.
- در صورت استفاده از پروتز های متحرک، در مواقع لزوم، امکان خارج کردن آن نیز وجود دارد.
- در صورت استفاده از پروتز ثابت، شکاف های موجود در دهان به دلیل از دست دادن دندان نیز از بین رفته و ظاهر دندان زیبا تر خواهد شد.
- پروتز دندان با رعایت نکات مراقبتی، دارای طول عمر و ماندگاری بالایی می باشد.
- استفاده از پروتز دندان، از جا به جایی دندان ها روی خط فک و ناهماهنگی های احتمالی نیز جلوگیری خواهد کرد.
عوارض پروتز دندان
پروتز دندان نیز مانند سایر روش های درمانی، درکنار تمامی مزایا و فواید خود، عوارض مختلفی نیز دارد که در ادامه، به بررسی هر کدام از آن ها و هم چنین راهکار های کمتر شدن این عوارض می پردازیم:
ایجاد آلرژی و حساسیت به پروتز
یکی از عوارض رایج پروتز دندان، ایجاد آلرژی و حساسیت در برخی افراد است که منجر به واکنش های مختلفی در آن ها خواهد شد. در اکثر موارد، این مشکل به دلیل مواد به کار رفته در قسمت تاج دندان است که در برخی موارد، دندان به خوبی نمی تواند تاج را بپوشاند و مشکلات فراوانی برای بیمار رخ خواهد داد. در صورت بروز این عارضه، لازم است بیمار مجددا به دندانپزشک خود مراجعه کرده تا راهنمایی های لازم را در اختیار او قرار دهد.
احساس ناراحتی به دلیل وجود جسم خارجی در دهان
از دیگر عوارض پروتز های دندان، می توان به احساس ناراحتی در روز های اول استفاده از پروتز دندان اشاره کرد. لازم است کمی زمان به خود داده تا بدن به تدریج عضو جدید را بپذیرد و مشکل برطرف شود. بررسی ها نشان می دهد، در اغلب موارد این احساس نارhحتی موقتی بوده و پس از مدتی از بین می رود. در صورتی که با گذشت مدت زمان طولانی این مشکل ادامه دارد، لازم است با دندانپزشک خود مطرح کرده تا با دادن راه حل، از این عارضه رهایی یابید.
شل شدن تاج دندان
یکی از عوارض رایج استفاده از پروتز دندان که اغلب در روز های اولیه اتفاق می افتد، شل شدن تاج دندان پس از انجام پروتز است. لازم است در روز های اول استفاده از پروتز، به نوع غذای مصرفی دقت کرده و از غذا های نرم و مناسب استفاده کنید. در غیر این صورت و با مصرف غذا های جامد و چرب، احتمال شل شدن تاج دندان افزایش یافته و خطرات بیشتری مانند ایجاد حفره بین تاج و دندان رخ می دهد. لازم است با توجه به حساسیت و اهمیت بالای این عارضه، در روز های اولیه پس از انجام پروتز دندان، مراقبت های لازم را انجام داده و از راهکار های موجود برای رفع این مشکل استفاده کنید.
انواع پروتز دندان
همان طور که گفته شد، پروتز ها جایگزینی برای دندان های از دست رفته بوده و به عنوان محافظ دندان های ضعیف نیز به کار رفته و موجب زیبایی دندان ها خواهند شد. پروتز های دندانی، در انواع مختلف ثابت و متحرک بوده که در ادامه، به بررسی هر کدام از آن ها می پردازیم:
پروتز ثابت
پروتز های ثابت دندان به پروتز هایی گفته می شود که بر روی دندان یا دندان های پایه چسبانده شده و ثابت می شوند. دندانپزشکان، با توجه به شرایط دندان و میزان خرابی و پوسیدگی آن، از انواع مختلف پروتز های ثابت استفاده کرده که در ادامه، به مهم ترین انواع آن اشاره می کنیم:
- روکش دندان که حالت محافظتی برای دندان داشته و در مواردی مانند حفظ دندان طبیعی، کمک به خوردن و آشامیدن، مراقبت از دندان تحت درمان و غیره استفاده می شود. در برخی موارد از روکش دندان، به عنوان پوششی بر روی دندان معیوب نیز استفاده شده که با چسب دندان فیکس خواهد شد.
- بریج دندان که در مواردی که بین دو دندان سالم یک دندان از بین رفته بوده و فاصله محدود شده باشد، با ایجاد تغییراتی، امکان ایجاد پل بین دو دندان سالم فراهم می شود. با انجام این کار، ناحیه خالی از دندان پر شده و علاوه بر ظاهری زیبا، مشکل جویدن میوه یا غذا نیز حل خواهد شد.
- پروتز بر پایه ایمپلنت که هم به صورت جزیی تک دندانی و هم به صورت چند دندانی برای فک بالا یا پایین انجام شده و تعداد آن، به تعداد دندان خالی بستگی دارد.
پروتز متحرک
در برخی موارد برای جایگزین کردن دندان از دست رفته، نمی توان از پروتز های ثابت استفاده کرد و به جای آن، از پروتز متحرک که به راحتی در داخل دهان گذاشته شده و برداشته می شود، استفاده خواهد شد. پروتز های متحرک نیز دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه، به بررسی هر کدام از آن ها می پردازیم:
- پروتز کامل یا دندان مصنوعی که پس از کشیدن کامل دندان ها در دهان قرار داده می شود. برای این کار، ابتدا از فک بیمار قالب دقیق تهیه شده و پس از طی مراحل حساس، دندان مصنوعی آماده خواهد شد.
- پروتز پارسیل که از چندین دندان متصل به پایه پلاستیک به رنگ لثه تشکیل شده که توسط اسکلت فلزی به هم متصل شده اند. اتصال این نوع پروتز متحرک، با استفاده از گیره های فلزی که مشخص نباشند انجام می شود.
- پروتز ایمپلنتی که از جنس فلز تیتانیوم بوده و به دلیل سازگاری با بدن، به وسیله استخوان ها پذیرفته شده و اتصال به راحتی صورت می گیرد. پس از قرار دادن ایمپلنت، مدت 4 ماه زمان برای جوش خوردن لازم بوده و سپس تاج و روکش دندان روی پایه قرار می گیرد.
- اوردنچر یا دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت، که در فک بیمار کاشته شده و پس از گذشت 3 ماه، قالب گیری صورت گرفته و دندان مصنوعی آماده خواهد شد. تعداد ایمپلنت ها در این روش، برای فک بالا 3 تا 4 عدد و برای فک پایین 2 تا 3 عدد می باشد.
عوامل موثر در انتخاب نوع پروتز
به طور کلی، فاکتور ها و عوامل متعددی در انتخاب بهترین نوع پروتز دندان موثر هستند که در ادامه، به هر کدام از آن ها اشاره می کنیم:
-
جنسیت
یکی از فاکتور های مهم در تعیین نوع پروتز، جنسیت فرد متقاضی است. از آن جایی که بانوان بیشتر از آقایان به ظاهر و رنگ پروتز اهمیت می دهند، به همین دلیل اغلب از پروتز های زیبایی برای خانم ها استفاده می شود.
-
سلامتی عمومی
عامل مهم دیگر در تعیین نوع پروتز، سلامت عمومی افراد است. در صورتی که بیمار، از سلامت کامل جسمی یا روحی برخوردار نباشد، هر نوع درمانی در او بی نتیجه بوده و نمی توان نوع مناسبی از پروتز را برای او انتخاب کرد. به طور مثال، در بیماران مبتلا به مشکلات خونی، بیماری های سیستم ایمنی و غیره، درمان و ترمیم به کندی صورت گرفته و لازم است تا مدتی، از پروتز های پارسیل موقت به جای پروتز های ثابت استفاده کنند.
-
مسائل اقتصادی
عامل مهم دیگر در انتخاب نوع پروتز دندان، دقت در هزینه و مقرون به صرفه بودن درمان است. لازم است بدانید، پروتز های کامل یا دندان مصنوعی، از نظر اقتصادی بسیار به صرفه تر از پروتز های تکی هستند.
-
سن
یکی از عوامل مهم در تعیین نوع پروتز دندان، سن فرد است که در افراد جوان و به منظور پیشگیری از پیر شدن چهره، بهترین انتخاب، ایمپلنت دندان است.
مراقبت از پروتز دندان
- مسواک زدن در روز برای پروتز متحرک
- مراقبت از افتادن پروتز در زمان تمیز کردن
- تمیز کردن دهان و لثه با مسواک نرم
- قرار دادن پروتز در ظرف آب نمک
- قرار دادن پروتز هفته ای یک بار در محلول ضدعفونی کننده