معرفی و کاربردهای جیوه دندانپزشکی
بیماران وقتی وارد مطب دندانپزشکی می‌شوند، احتمالاً به موادی که برای درمان دندان‌هایشان استفاده می‌شود، فکر نمی‌کنند. ممکن است متوجه شوند که در کلینیک یا مطب، تلویزیون‌های گران‌قیمتی در اتاق انتظار نصب شده یا آثار هنری روی دیوارها را ببینند اما وقتی نوبت به درمان می‌رسد، احتمالاً به مواد مورد استفاده یا پیامدهای آن مواد فکر نمی‌کنند. بااین‌وجود، گاهی لازم است که هم بیماران و هم دندانپزشکان اطلاعات جامعی از ترکیبات مختلف مورداستفاده در درمان داشته باشند. در این مقاله قصد داریم درباره یکی از این مواد، یعنی جیوه دندانپزشکی، مزایا، معایب، روش استفاده و خرید آن صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
کاربردهای جیوه در دندانپزشکی چیست؟
جیوه یک فلز طبیعی در پوسته زمین است که ممکن است آن را در دماسنج‌های جیوه‌ای دیده باشید اما جیوه یک فلز خطرناک است که هیچ سطح ایمنی شناخته شده‌ای ندارد. جیوه در دندانپزشکی ترمیمی، به‌ویژه در پرکردن دندان استفاده می‌شود. این ماده از 2 قرن پیش به‌عنوان یک ماده پرکننده ترمیمی دندان کاربرد داشته است. کل جرم آمالگام حاوی حدود 50 درصد جیوه و مواد تشکیل‌دهنده باقیمانده آن نقره، قلع، مس، روی و سایر فلزات کمیاب هستند و آمالگام با وجود سایر موادپرکننده دندان همچنان یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها است.
مزایای جیوه در دندانپزشکی
مزایای جیوه دندانپزشکی شامل موارد زیر است:
- کاربرد آسان: از آنجایی که مواد ترمیمی حاوی جیوه همچنان متداول‌ترین انواع مواد پرکننده هستند، معمولا دندانپزشکان تجربه زیادی در قرار دادن آن‌ها دارند.
- مقرون‌به‌صرفه بودن: یکی از دلایل اصلی انتخاب آمالگام‌های دندانی حاوی جیوه به‌دلیل مقرون‌به‌صرفه بودن آن است که باعث می‌شود که برای افرادی که بودجه کافی برای ترمیم دندان ندارند، گزینه ایده‌آلی محسوب شود.
- دوام و استقامت بالا: به‌دلیل ماهیت بادوام پرکننده‌های آمالگام، بیماران می‌توانند در مقایسه با سایر گزینه‌ها مانند پرکننده‌های سرامیکی یا کامپوزیتی، بیشتر غذاها را بدون نگرانی از آسیب بجوند. به‌طور معمول، آمالگام‌های حاوی جیوه دندانپزشکی می‌توانند حدود 10 الی 12 سال دوام بیاورند.
معایب جیوه در دندانپزشکی
قرار گرفتن در معرض جیوه اگرچه می‌تواند در بسیاری از شرایط از جمله مواد غذایی که می‌خورید یا از طریق آب و هوای آلوده اتفاق بیفتد اما ممکن است بر بسیاری از سیستم‌های بدن، از سیستم ایمنی گرفته تا سیستم عصبی، تأثیر بگذارد. عوارض عصبی مسمومیت با جیوه شامل از دست دادن حافظه، لرزش و بی‌خوابی است. جیوه عنصری که در پرکردگی‌های دندانی استفاده می‌شود، اغلب در دمای اتاق مایع است و سطوح پایینی از بخار جیوه ساطع می‌کند.
جیوه دندانپزشکی هم برای سلامتی انسان و هم برای محیط زیست می‌تواند مضر باشد. جیوه یک نوروتوکسین قوی است که سطوح بالای آن در بدن برای سیستم عصبی، مغز، کلیه‌ها و کبد سمیت ایجاد می‌کند و حتی می‌تواند باعث مرگ شود.
مواد آمالگام جیوه‌ای دندان با نوع خاصی از چسب به نام سیمان دندانی مخلوط می‌شوند. این سیمان بعد از سفت شدن به ماده‌ای تبدیل می‌شود که حفره دندان را پر می‌کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، مقادیر زیادی بخار جیوه آزاد و توسط فرد استنشاق می‌شود که می‌تواند موجب مسمومیت یا تغییر رنگ دندان شود. پرکننده‌های آمالگام معمولاً پرکننده‌های نقره‌ای هستند که با گذشت زمان تیره‌تر می‌شوند. به همین دلیل است که معمولا برای دندان‌های عقبی استفاده می‌شوند.
یکی دیگر از نگرانی‌های مهم آمالگام‌های جیوه‌ای این است که می‌توانند دندان را تضعیف کنند. این موضوع معمولاً به این دلیل اتفاق می‌افتد که برای نصب این پرکننده‌ها، ابتدا باید بخشی از بافت دندان برداشته شود و در نتیجه، دندان‌های باقیمانده ممکن است آسیب ببینند یا ضعیف شوند. به این ترتیب، ترمیم‌های دندانی حاوی جیوه می‌توانند خطر ابتلا به عوارض جانبی قرار گرفتن در معرض جیوه را افزایش دهند. برای جلوگیری از این موضوع از پرکننده‌های کامپوزیتی بر پایه پلیمر استفاده می‌شود که حاوی رزین اکریلیک و سیلیس پودری است.
روش استفاده از جیوه در درمان دندان
دو نوع رایج از پرکننده‌های دندان، مواد کامپوزیتی همرنگ دندان و آمالگام نقره‌ای هستند. در استفاده از آمالگام هنگامی که مواد پرکننده حاوی جیوه دندانپزشکی در دهان فرد قرار می‌گیرد، مواد با نوع خاصی از چسب به نام سیمان دندانی مخلوط می‌شوند. این سیمان بعد از سفت شدن به ماده‌ای تبدیل می‌شود که حفره ناشی از پوسیدگی دندان را پر می‌کند. در این فرایند دندانپزشک از نوع خاصی از ماسک استفاده می‌کند تا از دهان و ریه‌های خود در برابر استنشاق بخارات جیوه محافظت کند. گاهی نیز دندانپزشک یک سد لاستیکی را در داخل دهان بیمار قرار می‌دهد تا هیچ جیوه‌ای را قورت ندهد یا استنشاق نکند.
خرید جیوه دندانپزشکی
برای خرید جیوه دندانی باید به موارد زیر توجه داشته باشید:
- اطمینان از کیفیت جیوه: برای خرید جیوه دندانپزشکی باید به کیفیت آن توجه کنید و مطمئن شوید که استاندارد باشد و هیچ‌گونه ناخالصی در آن وجود نداشته باشد.
- انتخاب فروشگاه معتبر: خرید جیوه باید از فروشگاه‌های معتبر و باسابقه انجام شود تا از کیفیت و اصالت جیوه اطمینان حاصل شود.
- شرایط نگهداری: جیوه دندانپزشکی باید در شرایط مناسب نگهداری شود تا خصوصیات آن حفظ شده و قابل استفاده باشد.
- بررسی قیمت: قبل از خرید جیوه دندان بهتر است قیمت آن را با قیمت‌های دیگر مقایسه و بهترین گزینه را انتخاب کنید.
لیست قیمت جیوه دندانپزشکی
عوامل موثر بر قیمت جیوه، کیفیت، برند و کشور سازنده، وزن و درجه خلوص آن هستند. با توجه به این موارد، در سال 1402 بازه قیمت جیوه دندان در هر 100 گرم بین 300 هزار الی 3 میلیون تومان متغیر است.
“جیوه دندانپزشکی یکی از مواد موثر و مهم در آمالگام‌های نقره‌ای است که برای پر کردن دندان استفاده می‌شود. در این مقاله درباره مزایا، معایب، کاربردها و خرید این ماده درمانی صحبت کردیم. شما چه تجربه‌ای در زمینه استفاده از برندهای مختلف جیوه دندانی داشته‌اید؟ با ما درمیان بگذارید.”
سوالات متداول
چگونه از سمیت جیوه در آمالگام جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از ایجاد مسمومیت جیوه، باید از تماس مستقیم پوست با جیوه یا آمالگام تازه مخلوط شده و قرار گرفتن در معرض منابع احتمالی بخار جیوه مانند نشت اتفاقی جیوه از کپسول‌های آمالگام و نشتی ناشی از ناکارآمدی دستگاه پخش جیوه در حین تراشیدن خودداری کنید.
نسبت جیوه به آمالگام چقدر است؟
آمالگام دندانی مخلوطی از 50 درصد جیوه عنصری با آلیاژ فلزی است که عمدتاً حاوی نقره و قلع است. جیوه مایع با پودر آلیاژ به نسبت وزنی 1 به 1 مخلوط می‌شود.
