انواع فرز دندانپزشکی

طیف فرزهای موجود در دسترس دندان‌پزشکان بسیار زیاد است؛ انتخاب و خرید فرز دندانپزشکی هرکدام از این‌ها باتوجه به کاری که قرار است پزشک انجام دهد، تعیین می‌شود. در ادامه کاربرد هرکدام از این فرزها را توضیح می‌دهیم.فرزهای دندانپزشکی را می توان بر اساس جنس، شکل و کاربرد دسته بندی کرد.

انواع فرز دندانپزشکی بر اساس جنس

فرزهای دندانی از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. فرزهای استیل ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستند، اما کندتر از فرزهای کارباید تراش می‌دهند و احتمال ایجاد گرمای بیش از حد و آسیب به دندان را دارند. فرزهای کارباید سخت‌تر و تیزتر هستند و می‌توانند تراش‌های دقیق‌تری انجام دهند، اما گران‌تر هستند و احتمال شکستن آنها بیشتر است.

انتخاب صحیح جنس و نوع فرز دندانی برای انجام هر نوع درمان دندانپزشکی ضروری است. برای مثال، فرزهای استیل برای برداشت پوسیدگی‌های کوچک و سطحی مناسب هستند، اما برای تراش دندان‌ها برای ترمیم‌های بزرگ‌تر یا جراحی‌های دندانی، فرزهای کارباید ارجحیت دارند.

• فرزهای الماسه

فرزهای الماسه رایج ترین نوع فرز دندانپزشکی هستند و به دلیل سختی و دوام بالا برای طیف وسیعی از درمان ها مورد استفاده قرار می گیرند.

این فرزهای دندانپزشکی از قبل استریل شده تا بتوان بلافاصله از آن‌ها استفاده کرد، این فرزها از الماس‌های باکیفیت برای برش مطمئن استفاده می‌کنند تا بارها و بارها مورداستفاده قرار گیرند. برخی از مهم‌ترین مزایای استفاده از فرز الماسی را در ادامه توضیح می‌دهیم.

فرزهای الماسی برش سریع‌تر و نرم‌تری دارند و برای مواقعی که دقت بالا نیاز است، قابل‎‌استفاده است. فرزهای الماسی با سنگ ریزتر می‌توانند جلا بیشتری ایجاد کنند و بنابراین برای کارهای دقیق مناسب‌تر هستند. هنگام خرید فرز الماسی، به یاد داشته باشید که الماس‌های طبیعی بیشتر از نمونه‌های مصنوعی دوام خواهند داشت. معمولا از این فرزها برای تراشیدن بافت مقاوم دندان استفاده می‌شود.

• فرزهای کاربایدی

فرزهای کاربایدی نسبت به فرزهای الماسه سخت تر و بادوام تر هستند، اما انعطاف پذیری کمتری دارند. از فرزهای کاربایدی بیشتر برای تراشیدن مواد سخت مانند آمالگام و کامپوزیت استفاده می شود.

فرزهای کاربید سطح صاف‌تری نسبت به فرزهای الماسی به جا می‌گذارند. فرزهای کاربید نیز نسبت به انواع دیگر ارتعاش کمتری دارند. ازآنجایی‌که این فرزها توانایی تحمل دمای بالا را دارند، لبه خود را برای مدت طولانی‌تری نسبت به سایر فرزها حفظ می‌کنند.

همچنین می‌توان از این فرزها بر روی مواد مختلفی مانند طلا، نقره و اکریلیک استفاده کرد. مهمترین ویژگی فرزهای کاربید این است که دوام بالایی دارند و دیرتر می‌شکنند؛ بنابراین شما می‌توانید حتی سال‌ها از این ابزارها استفاده کنید.

از کاربیدها برای آماده‌سازی حفره‌ها برای پُر کردن دندان، شکل‌دادن به استخوان، برداشتن پرکردگی‌های قدیمی و بسیاری از کاربردهای دیگر استفاده می‌شود.

• فرزهای استیل

فرزهای استیل ارزان ترین نوع فرز دندانپزشکی هستند، اما نسبت به فرزهای الماسه و کاربایدی دوام کمتری دارند. از فرزهای استیل بیشتر برای پرداخت و پولیش دندان ها استفاده می شود.

فرزهای فولادی با سرعت بالا هنگامی که با کاربیدهای مقاوم در برابر سایش ترکیب می‌شوند، مقاومت سایشی و حفظ لبه خوبی را ارائه می‌دهند. آن‌ها همچنین نیاز به نگهداری کمتری دارند و بسیار انعطاف‌پذیر هستند. بااین‌حال، این فرزها نسبت به سایر فرزهای دندانی به‌راحتی تراشیده و حتی کدر می‌شوند. از فرزهای فولادی برای برداشتن عاج و آماده‌سازی حفره دندانی استفاده می‌کنند.

• فرزهای سرامیکی

فرزهای سرامیکی به دلیل مقاومت سایش بالایی که دارند، برای پرداخت و پولیش سطوح دندانی بسیار مناسب هستند.

این فرزها عملیات ترمیم دندان را با ایمنی بالا و بدون‌ریسک انجام می‌دهند. با انتخاب فرزهای سرامیکی هیچ خطری مینای دندان را تهدید نخواهد کرد. این‌ها مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارند.

سرامیک به‌اندازه سایر انواع فرزهای دندانی گرما را منتقل نمی‌کند و حفظ یک‌پارچگی قطعات اکریلیک در حال تنظیم را آسان‌تر می‌کند. این موضوع باعث شده که این نوع فرز انتخاب خوبی برای تنظیم ترموپلاستیک باشد.

• فرزهای پلیمری

فرزهای پلیمری از مواد نرم تری ساخته شده اند و بیشتر برای جرم گیری و تمیز کردن دندان ها استفاده می شوند.

فرز های دندانپزشکی پلیمری از جمله فرزهایی هستند که امکان برداشت اضافی در هنگام برداشت پوسیدگی وجود ندارد، در حالی که این اتفاق در هنگام کار با فرزهای دندانپزشکی سرامیکی و الماسی نیز وجود دارد.

ایرادی که در نسل اول این نوع از فرز های دندانپزشکی وجود داشت تخریب آن در سرعت های بالاتر از 1000 بود که این ایراد در نسل دوم این نوع از فرز دندانپزشکی رفع گردید و به دلیل استفاده از مواد تشکیل دهنده با کیفیت تر توانستند تا سرعت های بالای 4000 دور نیز مورد استفاده قرار بگیرند.

بارزترین ویژگی فرز های دندانپزشکی پلیمری در سختی آن است. سختی این نوع فرز دنداننپزشکی به گونه ای است که سطح برنده آن از مینا و عاج دندان کمتر بوده ولی از نسوج پوسیده دندان بیشتر است و به همین خاطر به راحتی نسوج پوسیده دندان را تراشیده بدون اینکه به قسمت سالم دندان آسیبی برساند.

تفاوت اصلی بین فرزهای کاربیدی و فرزهای الماسی چیست؟

فرزهای کاربید و الماس هر دو بخش مهمی از ابزارهای دندانپزشکی هستند در حالی که هر دو این‌ها نقاط قوت خود را دارند، مهم است که تفاوت‌های هرکدام را درک کنید تا بتوانید به‌راحتی انتخاب کنید که مناسب‌تر است.

هر یک از این فرزها متفاوت عمل می‌کنند. با فرزهای الماسی، دندان را آسیاب می‌کنند که سطحی ناهموار باقی می‌گذارند؛ در نتیجه باید بعدا آن را پولیش کنید. از طرف دیگر کاربیدها برای برش‌دادن قطعات بسیار کوچک دندان ایده‌آل هستند؛ به‌خاطر اینکه فرزهای کاربید دارای تیغه‌های کوچک هستند.

کاربیدها ممکن است در برش لیتیوم دی‌سیلیکات یا زیرکونیا مشکل داشته باشند. از آنجایی که الماس یکی از سخت‌ترین مواد روی زمین است، برای مقابله با هر سطحی که فرزهای کاربید قادر به تحمل آن نیستند، ایده‌آل هستند. فرزهای الماسی در برش مینا و استخوان دندان گزینه خوبی هستند.

بااین‌حال، فرزهای الماسی با فلزات مشکل دارند. اگر سعی کنید از فرز الماسی روی فلزات استفاده کنید، ممکن است بیش از حد گرم شود و حتی رنگ آن کدر شود. در چنین مواقعی فرز کاربید، انتخاب بهتری خواهد بود.

انواع فرز دندانپزشکی بر اساس شکل

فرزهای دندانپزشکی در اشکال مختلفی از جمله گرد، مخروطی، فیش (Fissure)، شعاعی (Endodontic)، بیضی (Wheel)، مخصوص جرم گیری (Scaling) و مخصوص پولیش (Polishing) وجود دارند. هر کدام از این اشکال برای یک کاربرد خاص طراحی شده اند. به عنوان مثال، فرزهای گرد برای تراشیدن سطوح بزرگ دندانی، فرزهای مخروطی برای ایجاد حفره ها و فرزهای فیش برای تمیز کردن شیارهای دندان ها استفاده می شوند.

• فرزهای گرد (Round)

برای حذف مقادیر زیادی از پوسیدگی دندان، آماده‌سازی حفره ندادن، و ایجاد نقاط دسترسی و کانال‌ها برای تیغه‌های دندان استفاده می‌شوند.

فرزهای کروی غالباً برای آماده سازی حفره های دندانی، ایجاد نقاط دسترسی، ایجاد آندرکات ها و آماده سازی کانال مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین برای تراش شیارها و تعبیه گیر ثانویه حفره های ترمیمی و برداشت پوسیدگی های عمیق کاربرد دارند.

• فرزهای گلابی شکل (Pear)

فرزهای گلابی برای ایجاد نقاط دسترسی، ایجاد حفره ها و شکافتن ریشه دندان های کوچکتر مناسب هستند.

• فرزهای استوانه ای (Cylinder)

این فرزها در شمار کاربردی ترین های دندانپزشکی ترمیمی قرار می گیرند که بیشتر در تراش دندان و ایجاد دیواره های صاف و موازی به کار می روند، به ویژه در ترمیم های غیرمستقیم که در آن عدم وجود آندرکات ضروری است. آنها در دو نوع ساده و یا بریدگی های عرضی در دسترس هستند.

• فرزهای مخروطی (Taper)

این فرزها مانند فرزهای استوانه ای، برای تراش دیواره ها و برداشت پوسیدگی ها و صاف کردن دیواره های حفره به کار می روند. که خود شامل دو نوع “ساده” و “دارای بریدگی های عرضی” هستند.

• فرزهای مخروطی معکوس (Inverted Cone)

فرزهای مخروطی معکوس، برای ایجاد آندرکات و دیواره های متقارب مورد استفاده قرار می گیرند. در کار با این فرزها باید احتیاط کرد چرا که به دلیل داشتن شکل خاص، تمایل به برداشت بیش از حد لزوم نسج دندان در دیواره مجاور پالپ وجود دارد.

انواع فرز دندانپزشکی بر اساس کاربرد

• فرزهای ترمیمی

فرزهای ترمیمی برای ترمیم دندان های پوسیده، شکسته یا عصب کشی شده استفاده می شوند.

• فرزهای پروتز

فرزهای پروتزی برای آماده سازی دندان ها برای پروتزهای دندانی مانند تاج، پل یا ایمپلنت استفاده می شوند.

• فرزهای اندودنتیک

رزهای اندودنتیک برای درمان ریشه دندان ها استفاده می شوند.

• فرزهای جراحی

فرزهای جراحی برای برداشتن بافت های اضافی یا ایجاد برش در دندان ها استفاده می شوند.

• فرزهای ارتودنسی

فرزهای ارتودنسی برای ایجاد فضا در دندان ها و آماده سازی آنها برای درمان ارتودنسی استفاده می شوند.

انواع فرز دندانپزشکی بر اساس قدرت بُرندگی

قدرت برندگی فرزها را با استفاده از نوارهای رنگی که روی بدنه آن‌هاست، می‌توان تشخیص داد. این طبقه‌بندی زبری بر اساس استانداردهای جهانی است. روی بدنه این فرزها می‌توانید نوارهایی با رنگ مشکی، سفید، آبی، قرمز، زرو سبز ببنید.

در حالت کلی از فرزهایی با نوار سبز، مشکی و آبی برای تراش دندان و فرزهایی با نوارد قرمز و زرد برای پرداخت‌های کامپوزیتی و زرد استفاده می‌شود.

• نوار سفید: فوق‌العاده نرم
• نوار زرد: خیلی نرم
• نوار قرمز: نرم
• نوار آبی: استاندارد
• نوار سبز: زبر
• نوار مشکی: زبر
• دو نوار مشکی: فوق‌العاده زبر

انواع فرز دندانپزشکی بر اساس شنک (Shank)

• Friction Grip (FG)

فرزهای دندانپزشکی با این شنک، مناسب برای توربین (هندپیس) با سرعت بالا (high speed) مناسب هستند که یکی از انواع فرز دندانپزشکی پر کاربرد برای ترمیمی به شمار می روند. این نوع از شنک فرز های دندانپزشکی دارای سایز ها و مدل های مختلفی هستند که بیشتر در فرز های الماسی و فرز های کاربایدی مورد استفاده قرار می گیرند که عموما دارای قطر 1.6 میلیمتر و طول 20 میلیمتر می باشند.

• Righ angle/Latch-type (RA)

این نوع از فرزهای دندانپزشکی برای آنگل (هندپیس) با سرعت پایین (low speed) مناسب هستند که عموما دارای قطر 2.35 میلیمتر و طول 20 میلیمیتر می باشند.مشخصه ظاهری آن وجود یک حفره در انتها است که موجب محکم شدن اتصال فرز به هندپیس می شود.

عمده مصرف این دسته ار فرز های دندانپزشکی برای برداشتن زائده ها و اضافات و صاف کردن و پرداخت کردن پروتز های دندانی است و کمتر برای تراشیدن مستقیم دندان استفاده می شوند.

• Straigh Handpiece (HP)

این مدل از دیگر انواع فرزهای دندانپزشکی بزرگتر و طویل تر هستندو اصولا در لابراتوار های دندانپزشکی برای اصلاح و تعدیل کردن مواد دندانی استفاده می شوند و همچنین برای برداشتن پوسیدگی های عمیق تر و نیز ترمیم های فلزی مورد استفاده قرار می گیرند.